در حال حاضر، سرطان پانکراس یکی از کشندهترین بیماریهای دستگاه گوارش است. پیشرفت بیماری بسیار سریع است و هیچ نشانهي تشخیصی حساس اولیه یا درمان بالینی مناسب وجود ندارد. رشد سرطان پانکراس یک فرآیند بیولوژیکی پیچیده است که براساس ژنهای مختلفی است که جهشیافته هستند. از نظر آماری، در ایالات متحده، بطور سالانه تقریبا 45000 مورد جدید ثبت ميشود. بسیاری از بیماران مبتلا به سرطان پانكراس تا زمان ورود به مرحله پیشرفتهي بیماری، نشانه اي ندارند.
مطالعات مختلف عواملي را گزارش کردهاند که ممکن است باعث بروز سرطان پانکراس شوند. برخی از این عوامل عبارتند از سیگار کشیدن، سابقه خانوادگی پانکراسیت مزمن، دیابت˛ چاقی، رژیم غذایی پرچرب، استفاده زياد از گوشت و مصرف كم سبزيجات میباشند.
در مقایسه با انواع دیگر سرطان، سرطان پانكراس توسط ۴ ژن ضروری که در تعداد زیادی از بیماران مبتلا به سرطان پانكراس دچار جهش میشوند، ایجاد میشود.
اگزوزومها، وزیکول های خارج سلولی حاوی miRNA، mRNA و پروتئینها هستند و به عنوان برجستهترین واسطه ارتباطات بین سلولی عمل میکنند. با توجه به شواهد موجود ثابت شده است که اگزوزوم ها در متاستاز، تکثیر سلولی و رگزایی سرطان پانکراس دخیل هستند، اگزوزوم ها کاندیدهای بالقوه مهمی برای تشخیص زود هنگام سرطان پانكراس هستند. اجزای اگزوزوم ، که شامل miRNA هستند ، به عنوان یک ابزار غربالگری امیدوار کننده در نظر گرفته می شوند. نشانگر زیستی میتواند مادهای باشد که به طور طبیعی توسط تومور یا واکنش بدن در برابر بیماری تولید می شود.
در حال حاضر، مطالعات مختلف نشان دادهاند که افزایش یا کاهش بیان اگزوزوم ها نقش مهمی در انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان پانكراس، ایفا میکند. برای مثال، اگزوزوم ها عوامل محرک برای شروع و گسترش سرطان پانکراس هستند و این نشاندهنده توانایی اگزوزوم ها برای استفاده به عنوان بیومارکرهای تشخیصی سرطان پانکراس است. علاوه بر این، گزارش شده است که تفاوت زیادی بین سطح بیان اگزوزوم بین بیماران مبتلا به سرطان پانكراس و بیماران مبتلا به ساير سرطان ها وجود دارد. بیماران مبتلا به سرطان پانكراس مقادیر بالایی از اگزوزوم ها را ترشح میکنند و این اگزوزوم های ترشح شده قابلتشخیص هستند، اگزوزومهای سرطان به طور اساسی در ريز محيط سرطان و سیستم گردش خون آزاد می شوند.
اگزوزوم ها وزیکولهای خارج سلولی هستند که اغلب توسط چندین سلول تشکیل و تولید میشوند. اندازه آنها بین 30 تا 100 نانومتر متغیر است. یکی از وظایف اصلی اگزوزوم ها، انتقال اسیدهای نوکلئیک و پروتئینها به سلولهای گیرنده مختلف است و این امر هم انتقال مواد ضروری و هم ارتباط بین سلولها را تسهیل میکند. اگزوزومها از دسته اي از پروتئینها تشکیل شدهاند كه این پروتئینها در تولید و ترشح اگزوزوم ها شرکت میکنند و همچنین در بيان آنتیژن، ساختار microdomain غشا، اسکلت سلولی و شبکه اندوزومی مشارکت دارند.
همچنین اگزوزومها شامل اسیدهای نوکلئیک، مانندDNA، mRNA ها، miRNA ها و lncRNA ها هستند. در این میان، miRNA ها مولکولهای شناخته شده ای هستند که در تنظیم ژن پس از وقایع رونویسی ژنتیکی نقش دارند. شواهد نشان داده است که miRNA های اگزوزوم با چندین سرطان از جمله سرطان پانكراس ارتباط دارند.
اگزوزومها در تکثیر سلولهای سرطانی پانكراس، متاستاز˛ رگزایی و EMT نقش اساسی دارند. متاستاز در پیشرفت انواع مختلف سرطانها ضروری است و مطالعات مختلف گزارش کردهاند که اگزوزومها در حال حاضر در متاستاز سرطان پانكراس نقش دارند. رگ زایی ، یعنی تشکیل رگهای خونی جدیدی که برای انتقال اکسیژن و سایر مواد مورد نیاز برای رشد یا شیوع بیماری لازم است، رگ زایی یک اتفاق اساسی در انواع مختلف سرطان، از جمله سرطان پانكراس است.
در درمان سرطان، متوقف کردن توسعه سرطان ضروری است، بر این اساس مطالعات مختلفی برای بررسی اینکه آیا از اگزوزوم ها میتوان برای جلوگیری از پیشرفت سرطان پانكراس استفاده کرد، انجام شده است. مهار برخی ژنها در ترکیب با برخی از microRNA های اگزوزومی ميتواند به مهار پیشرفت سرطان در انواع مختلف سرطان از جمله سرطان پانكراس کمک کند. براي مثال آنكوژن در سرطان پانكراس TUG1 است كه در كنار miRNA-299-3p رويكرد قابل توجهي را در درمان سرطان پانكراس بوجود آورده اند.
ایجاد برخی تغییرات بیولوژیکی در اگزوزومها همچنین میتواند ابزاری مفید برای مبارزه با سرطان پانكراس باشد. سرطان پانكراس یکی از بیماری های بدخیم است که در برابر برخی از شیمی درمانیهای موجود مقاومت میکند، محققان دریافتند که اگزوزومها ممکن است ابزار عالی برای جلوگیری از این مشکل باشند.
شروع سرطان پانكراس بر اساس جهش های مختلف ژنی است. در میان تمام اين ژنها، KRAS جهش یافته ترین ژن در سرطان پانكراس است. تحقیقات اخیر نشان داده است که اگزوزوم ها میتوانند به طور مستقیم و به طور خاص KRAS انکوژنیک را هدف قرار دهند که یک ژن ضروری در رشد پانکراس است و این باعث شد که محققان فکر کنند که شاید هدف قرار دادن مسیرهای ژنی Kras با استفاده از اگزوزوم ها بتواند در درمان سرطان پانكراس کمک کند.
بیشتر بیماران مبتلا به سرطان پانکراس در مراحل پیشرفته تشخیص داده می شوند. همچنین، سرطان پانكراس در برابر درمانهای معمول مقاوم است و درمان هدفمند و ابزار تشخيصي حساس ندارد ادامه تحقیقات عمیق ضروری است تا بتوانیم برای تشخیص زود هنگام اهداف درمانی جدیدی را برای سرطان پانكراس تعیین کنیم. برخی از مارکرها گزارش شده برای تشخیص این نوع سرطان از روی اگزوزوم در جدل زیر آمده است.